Thông tin người Việt Nam xếp thứ 6 trong Top 10 quốc gia có công dân mua nhà ở định cư Mỹ nhiều nhất gây “rúng động” dư luận. Nhiều người cho rằng, số tiền hơn 3 tỷ USD là khá lớn, cháy máu ngoại tệ, cần chấn chỉnh. Ngoài mục đích đầu tư, sinh lời, cũng có nhiều ý kiến cho rằng, xuất phát từ tâm lý “an cư lạc nghiệp” có tự bao đời đã khiến người Việt Nam có sở thích “gom” bất động sản.
Vì sao người Việt thích “gom” bất động sản?
Chị N.T (ngụ P.Đa Kao, Quận 1, TPHCM) cho biết, do con đi học và định cư Mỹ nên thay vì trả tiền thuê trọ, gia đình chị quyết định đầu tư căn nhà. “Nói thiệt là ai mua nhà bên Mỹ cũng tính đến đường định cư. Thêm nữa, lại cho mướn để sinh lời chứ để tiền nhàn rỗi làm gì”, chị N.T nói. Cũng theo chị N.T, không những chị mà nhiều bạn bè của chị cũng mua nhà ở nước ngoài, chủ yếu là Mỹ, Ý, Úc…
TS Bùi Quang Tín, chuyên gia kinh tế kể rằng, trong vòng 1 – 3 năm trở lại đây, giá nhà ở Mỹ nhiều khu xuống thấp. Chỉ cần 50.000 – 70.000 USD là có thể sở hữu căn nhà to, gần trung tâm. Vì giá hấp dẫn nên nhiều người mua để đầu cơ.Mặc khác, người Việt thích mua nhà ở nước ngoài vì xu hướng cho con đi du học ngày càng tăng. Lấy ví dụ từ thực tế của mình, năm 2007, TS Bùi Quang Tín học ở Mỹ, thuê căn phòng nhỏ đã là 700-800 USD/tháng. Phòng khang trang thì 1.500-2.000 USD/tháng. Do giá như vậy nên thay vì thuê thì nhiều gia đình quyết định đầu tư luôn căn với giá 50.000 – 70.000 thậm chí 100.000 USD cho con cái đi học.
Một động lực nữa chính là do kinh tế Mỹ đang nhích lên. Trong khi đó, đầu tư ở Việt Nam chỉ lợi nhiều trong giai đoạn 2015-2016. Năm 2017, có trào lưu chuyển hướng đầu tư ra nước ngoài. Lợi nhuận có thể thấp nhưng có thể tính toán được độ lên, rủi ro thấp.
Nhiều người đặt ra câu hỏi: Tại sao chỉ đầu tư vào bất động sản? TS Bùi Quang Tín cho rằng, đầu tư ở nước ngoài có nhiều cái khó. Ngoài mảng bất động sản ra thì đầu tư kinh doanh bất cứ lĩnh vực nào cũng không đơn giản.
“Đầu tư ngoài lĩnh vực bất động sản thì thông thường phải hợp tác với người ta, thì đủ thứ phức tạp. Hướng đầu tư bất động sản thì tự làm tự ăn, tự hạch toán thu chi dễ hơn. Đầu tư cái khác rủi ro về văn hoá, khó về quản lý trong khi chính sách của Mỹ đang theo hướng thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển”, TS Bùi Quang Tín nói.
Mua nhà định cư Mỹ: Chuyện bình thường!
Luật sư Nguyễn Đức Chánh (Đoàn luật sư TPHCM) cho rằng, báo cáo của Hiệp hội Quốc gia chuyên viên địa ốc Hoa Kỳ (NAR) chưa đi cụ thể vào vấn đề mà chỉ phản ánh hiện tượng. Người Việt Nam chi tiền mua nhà ở Mỹ là có. Nhưng, báo cáo chỉ dựa trên dòng tiền chứ không nêu rõ thành phần, giới tính… nên không thể biết nguồn tiền họ như thế nào.
Luật sư Chánh cho rằng, việc chuyển tiền hiện chỉ là suy đoán chứ không có căn cứ xác định. Theo suy đoán, nguồn tiền này ra nước ngoài thông qua con đường chuyển tiền chui nên không xác định được nguồn tiền xuất phát từ đâu như thừa kế tài sản, bán các tài sản tại Việt Nam… dẫn đến việc không biết được lượng tiền đó tại sao lại có nhiều như vậy. Nếu việc chuyển tiền tất cả phải thông qua hệ thống ngân hàng được phép của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thì không có gì bàn cãi. Còn việc chuyển tiền qua đường chui thì đó là hành vi vi phạm pháp luật, được khép vào tội danh vận chuyển tiền tệ trái phép qua biên giới.
“Một người chọn cách chuyển tiền không thông qua hệ thống ngân hàng để trốn một khoản phí về chuyển tiền cũng như chứng minh nguồn gốc tiền thì họ chịu rủi ro. Nếu bị bắt thì có thể bị tịch thu số tiền hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Còn việc chuyển qua hệ thống ngân hàng thì được đảm bảo an toàn về pháp lý đặc biệt đối với một số quốc gia như Mỹ thì họ rất siết chặt mặt tiền tệ, bắt chứng minh nguồn gốc đồng tiền. Nếu anh chuyển tiền, luồng tiền hợp lệ ra nước ngoài mua bất động sản thì rõ ràng họ được bảo đảm về mặt pháp lý”, luật sư Chánh phân tích.
“Báo cáo mơ hồ, không cụ thể dù bản chất sự việc là có. Việc người Việt mua nhà ở nước ngoài là bình thường giống như người nước ngoài được quyền mua nhà ở Việt Nam là hết sức bình thường, không vấn đề gì đáng lo ngại hết. Lo ngại ở đây là đồng tiền đó bất hợp pháp hay không bất hợp pháp, dòng tiền chuyển đi như thế nào”, luật sư Chánh nói.
Lỗ hổng quản lý ngoại hối
Ông Lê Hoàng Châu cho rằng, những người mua nhà ở Mỹ có thể là nhu cầu thật, thường là đối tượng đã có thẻ xanh. Cũng có thể là người mua để đầu tư, bởi có những giai đoạn mua được nhà giá rẻ sau đó lên nhanh. TS Bùi Quang Tín, chuyên gia tài chính (Đại học Ngân hàng TPHCM) cho rằng, người dân, doanh nghiệp trong nước vẫn mong muốn đầu tư ra nước ngoài, đặc biệt là Mỹ để kiếm thêm cơ hội kinh doanh.
Trong cơ cấu đầu tư, mong muốn đầu tư qua Mỹ vì quốc gia này có chính sách tự do hóa thương mại mạnh hơn các nước khác. Mặt khác, sự thỏa thuận trong chính sách thương mại của Mỹ với các nước khác vẫn mang tính Mỹ là người lợi hơn.
“Khi mình đầu tư qua Mỹ vẫn lợi hơn là đầu tư qua nước khác. Chính phủ người ta vẫn nghiêng về bảo vệ các nhà đầu tư, người tiêu dùng”, ông Tín nhận định.CEO của một doanh nghiệp (xin giấu tên) chuyên đầu tư nước ngoài cho biết, mua nhà nhập cư Mỹ bằng nguồn tiền từ Việt Nam chuyển qua là cực kỳ khó khăn. Nếu là doanh nghiệp thì phải thành lập doanh nghiệp ở nước ngoài, được cấp phép bởi Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Sau khi thành lập doanh nghiệp ở nước ngoài, thực hiện hàng loạt các thủ tục, báo cáo… thì mới chuyển tiền qua được và cam kết sử dụng tiền đúng mục đích.
Đối với cá nhân khi chuyển tiền ra nước ngoài thì phải có lý do chính đáng, trong lý do chính đáng đó, không có lý do mua nhà mà không được phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. “Hiện chỉ có chuyển tiền qua đóng học phí cho sinh viên, học sinh đi học bên đó, đóng tiền để mua xe hơi sau khi đi học và có bằng lái, đóng tiền thuê nhà, những khoản sinh hoạt phí hợp lý thì mới được chuyển còn nếu không thì không được”, nhà đầu tư này nói.
Cũng theo nhà đầu tư này, với số tiền lớn 3 tỷ USD thì người Việt khó chuyển được bằng con đường chính thức (chuyển tiền đen), hoặc chuyển vào một ngân hàng trung gian ở nước ngoài rồi từ nước thứ 3 đó chuyển vào Mỹ để mua nhà.
“Bên Mỹ, nếu đồng tiền bất chính như là đồng tiền tham nhũng, do kinh doanh những ngành nghề bóc lột sức lao động, buôn lậu vũ khí, ma túy mà Mỹ chứng minh là tiền bẩn thì không mua được”, nhà đầu tư này nói thêm. Trong khi đó, TS Bùi Quang Tín cho rằng, nếu số tiền chuyển đi hợp pháp thì khó có thể đạt đến con số khủng 3 tỷ USD trong năm 2017 như báo cáo của NAR đã nêu.
Hiện nay, theo quy định tại pháp lệnh ngoại hối năm 2005 (được sửa đổi, bổ sung năm 2013), công dân Việt Nam khi xuất cảnh được phép mang tối đa 5.000 USD hoặc số tiền tương đương quy đổi khi qua cửa khẩu. Thế nhưng, có những đường dây gửi tiền ra nước ngoài bất hợp pháp đang lộng hành. TS Tín cũng cho rằng, có thể chuyển tiền ra nước ngoài hợp pháp thông qua con đường du lịch… Theo đó, dựa vào số tiền thực tế của mỗi khách mang với hạn mức cho phép, nhóm dịch vụ có thể gom được lượng tiền lớn trong nước ra nước ngoài một cách chính danh.
Nghi Phương
